Geschiedenis

Omstreeks 1300

Om een goede indruk te krijgen over het ontstaan van de Boatex en de andere namen (zoals Westoever) gaan we terug in de geschiedenis en wel naar het einde van de 12e eeuw. Omstreeks 1300 bestond de kop van Noord-Holland uit 4 verschillende eilanden. Het vasteland eindigde al bij Petten. Het meest noordelijke eiland van deze vier heet het Eiland van Huisduinen. Het Eiland van Huisduinen kende toen twee duingebieden met in één van die duinen het dorp Huisduinen.

Het Nieuwediep wordt oorlogshaven

Door de toenemende verzanding van de Hoornse haven op Texel en de toenemende scheepvaart zag men zich tussen 1770 en 1780 genoodzaakt het Nieuwediep uit te baggeren. Hoe oud het Nieuwediep echt is, is onbekend, maar men neemt aan dat het even oud is als het Marsdiep. Vroeger was deze haven niets meer dan een onbekende en ondiepe kreek of zwin, die bij laagwater voor afvoer van de ebstroom zorgde. De zandbank die oostelijk van het Nieuwediep lag, heette Harssen Sandt en de oorspronkelijke naam van het Nieuwediep was dan ook "Harssen Swin".

De eerste verdedigingswerken

Voor de eerste verdedigingswerken moeten we weer even terug in de geschiedenis en wel naar de vijftiende eeuw. Diverse steden aan de Noord- en Zuiderzee hadden toen regelmatig te lijden van plunderingen door zeerovers. Het gebeurde zelfs dat kapers ligplaats kozen in het Marsdiep en daar in opwachting lagen om de volgeladen schepen die naar de Zuiderzee voeren te plunderen.

De tijd na Napoleon

In 1817 werd begonnen met de aanleg van het, reeds onder Napoleon overwogen scheepvaartkanaal op Amsterdam, het Groot Noord Hollands Kanaal. Dit kanaal moest echter dwars door Het Nieuwe Werk. Zodoende werd dit fort in 1824 in tweeën gedeeld, waardoor de nu bekende Oost- en Westoever uit zijn ontstaan. Het fort Westoever werd echter versterkt met een aarden wal. Daarbij werd ook een reduit (= vluchtschans, laatste toevluchtsoord) en enveloppe aangelegd. Een enveloppe is een stuk grond, dat buiten het fort ligt, maar wel de contouren van het fort volgt. Op deze enveloppe ligt tegenwoordig de straat Saturnus met de woonhuizen.

Henry Cohen

Nu er een idee is over het ontstaan van de forten, speciaal het fort-Westoever, is de tijd rijp om eens te gaan kijken naar het ontstaan van Boatex zelf.

De drijvende kracht achter het idee van de Marina Den Helder is Henry Cohen. Hij verlaat de school wanneer hij 13 jaar is, en gaat werken in de garage van zijn vader. Hij verdiende een redelijk jaarsalaris met de exploitatie van een plaatselijke garage in Brighton. Als verwoed zeezeiler heeft hij een mooi jacht waarmee hij regelmatig tochtjes maakte langs de Engelse zuidkust. Wanneer hij in 1961 voor de zoveelste keer voor de kust van Brighton vaart, denkt hij: “Het is toch jammer dat ik hier met mijn boot niet aan kan leggen”. En daarmee was het gouden idee geboren.

Brighton

In maart 1972 krijgt de heer Cohen het groene licht voor de bouw van Brighton Marina. Op dat moment wordt een tweede maatschappij, de Brighton Marina Company, opgericht. Deze maatschappij wordt voornamelijk door vijf beleggers gefinancierd, terwijl Henry Cohen slechts een klein financieel aandeel heeft. Maar als initiatiefnemer krijgt Henry Cohen toch een plaats in de directie, die uit drie man bestaat.

Juni 1973 in Den Helder

In juni 1973 wordt ook de gemeente van Den Helder benaderd door Boatex. Al snel blijkt de gemeente Den Helder geïnteresseerd te zijn in de ideeën van de heer Cohen. Burgemeester Van Bruggen, die zelf ook een verwoed zeezeiler is, is al ruim een half jaar op zoek naar bedrijven die geïnteresseerd zijn in het aanleggen van een grote jachthaven. Dit is dan ook de reden dat het contact tussen Boatex en de gemeente Den Helder snel is gelegd. Een andere redenen is dat, sinds de Burgemeester Van Bruggen zijn ambt bekleed, hij druk op zoek is naar bedrijven die werkgelegenheid bieden voor Den Helder.

Principe overeenkomst september 1973

Op 7 september 1973 tekent het gemeentebestuur een principeovereenkomst met Boatex Ltd. Dit is een week nadat Placid Oil een contract heeft getekend met de gemeente Den Helder voor de bouw van een laboratorium en de aanleg van loodsen op het industrieterrein ten behoeven van de bevoorrading van de boorplatforms.

De eerste tegenslag

15 november 1973 krijgt de Boatex de eerste tegenslag. De vereniging tot behoud van de Waddenzee heeft bij het college van B & W een bezwaarschrift ingediend ten aanzien van de plannen die de gemeente en Boatex zijn overeengekomen. De vereniging is bang dat als het project klaar is er veel meer mensen naar Den Helder en dus de Waddenzee zullen komen. Dit zal een te zware belasting gaan vormen voor de rust van de Waddenzee. Doordat het Boatex-plan regelmatig de landelijke pers heeft gehaald en daardoor bekendheid heeft gegeven aan Den Helder, zijn er ook meerdere bedrijven richting Den Helder gekomen om eventueel hun industrie hier te vestigen.

Het definitieve contract, 18 september 1974

15 november 1973 krijgt de Boatex de eerste tegenslag. De vereniging tot behoud van de Waddenzee heeft bij het college van B & W een bezwaarschrift ingediend ten aanzien van de plannen die de gemeente en Boatex zijn overeengekomen. De vereniging is bang dat als het project klaar is er veel meer mensen naar Den Helder en dus de Waddenzee zullen komen. Dit zal een te zware belasting gaan vormen voor de rust van de Waddenzee. Doordat het Boatex-plan regelmatig de landelijke pers heeft gehaald en daardoor bekendheid heeft gegeven aan Den Helder, zijn er ook meerdere bedrijven richting Den Helder gekomen om eventueel hun industrie hier te vestigen.

De eerste paal, 21 maart 1975

Dan is het 21 maart 1975. Eindelijk is het zover, de eerste paal voor de eerste woning gaat de grond in. Men verwacht over 9 maanden de eerste van de tien te bouwen woningen te kunnen opleveren. Deze woningen komen te staan aan het begin van Jupiter en worden ook wel fase één genoemd. Verder zullen over zo'n maand of drie de eerste zestig ligplaatsen gereed zijn.

De eerste tien woningen zijn klaar

Het is 3 april 1976, toch weer wat later dan verwacht, maar de eerste 10 woningen van de Boatex-wijk zijn klaar. Sterker nog de eerste bewoners hebben al hun intrek genomen in hun nieuwe woning, de fam. Bazuin. Donderdagmiddag 8 april zal het jachthavencomplex officieel open gevaren worden door burgemeester van Bruggen die vergezeld zal worden door Henry Cohen, president directeur van Boatex International Holding.

De tweede bouwfase

Ondanks alle negatieve berichten in de kranten en andere bladen krijgt Boatex op 22 september 1976 een bouwvergunning voor 6 woningen van de "bouw fase-2". Op 1 november 1976 komt er een vergunning voor nog eens 20 woningen. Totaal zijn dit 26 woningen die fase-2 gaan vormen en zijn gelegen in het tweede deel van Jupiter, genummerd 21 t/m 31 (alleen oneven getallen) en het eerste deel van Pluto, genummerd 1 t/m 20 .

Het baggeren van de bassins

Tijdens het uitbaggeren van het hoofdbassin gebeurt er, achteraf gezien, nog iets grappigs. Op een goede dag ontstaat er tijdens het baggeren paniek. Eén van de werklieden is namelijk op een mijn gestuit. Door al dit tumult komt één van de bouwopzichters polshoogte nemen. Deze besluit in allerijl de mijnenopruimingsdienst van de landmacht in te schakelen.

ATHO wordt compagnon van Boatex

Doordat Boatex nog steeds door de Labour-partij financieel kort gehouden wordt is Boatex genoodzaakt om een compagnon te zoeken. Immers de bouw is bijna drie jaar bezig en er zijn nog maar 36 woningen gereed en 30 in aanbouw. Over zeven jaar moeten er zo'n 300 woningen, een appartementencomplex, een jachthaven, een motel, enz. gereed zijn. Over de laatste, het motel, beginnen echter twijfels te ontstaan. Niet zozeer over de haalbaarheid van de bouw, maar meer over het rendement van het motel.

Erfpacht

Los van Boatex en ATHO is de gemeente Den Helder weer bezig met het erfpacht gedeelte. In de gemeenteraadsvergadering van oktober (1978) zal ter behandeling komen, het vaststellen van de verkoopprijs van de grond voor individuele eigenaren. Het stuk terrein van 22,5 ha groot is door de gemeente voor 10 jaar in erfpacht aan Boatex uitgegeven. Daarvoor betaalt Boatex jaarlijks 208.000,- gulden aan erfpacht aan de gemeente Den Helder. Wanneer Boatex een woning c.q. appartement heeft gebouwd, verkoopt deze het terrein aan de aankomende bewoner(s). Hiermee gaat ook de erfpacht van het stukje land mee naar de toekomstige bewoner(s). De toekomstige bewoner(s) wordt echter in tegenstelling tot Boatex wel in de gelegenheid gesteld om de erfpacht van zijn of haar stukje land af te kopen.

De appartementen

Maar voor dat er ook maar iets gebouwd wordt aan de 248 appartementen, wordt er op 25 september 1978 een bouwvergunning verleend aan het bouwbedrijf Wessels. Dit is voor de bouw van een 45 appartementencomplex op Orion. Het ontwerp van deze appartementen wordt verzorgd door het Nederlandse architectenbureau John Hulster BV in samenwerking met Overton & Partner uit Brighton. Zij hebben, zoals we inmiddels weten, ook het ontwerp gemaakt van de 248 appartementen in Het Marina Park. De opdrachtgever, of beter het bedrijf dat de financiële middelen biedt, is de Vleesmeestergroep van Eimert Teekens. Men hoopt voor het einde van het jaar (= 1978) te beginnen met de bouw.

De eerste steen van het Marina-Park

Het is 24 april 1979. Burgemeester van Bruggen legt de eerste steen voor het Marina Park, ofwel de 248 appartementen. Het is de bedoeling dat in 1982 dit appartementencomplex gereed is. Het project wordt gefinancierd door De Levensverzekering Maatschappij van 1870 dat een onderdeel is van Realco Nederland BV. Deze is trouwens nog steeds de eigenaar van Het Marina Park

Brighton koninklijk geopend

We gaan weer even terug naar Brighton. De koningin van Engeland brengt op 31 mei 1979 een bezoek aan Brighton Marina om daar de officiële opening van Brighton Marina uit te voeren. Tot nu toe heeft Brighton Marina 49 miljoen pond gekost. De werken begonnen in 1971 met de aanleg van 2 grote dammen die als golfbrekers dienen.

Oprichting BHW

Het is 12 december 1980. Er wordt een vergadering belegd door de huiseigenaren in de Marina Den Helder. Deze vergadering moet uitsluitsel geven of er voldoende interesse is in het oprichten van een vereniging. De bedoeling van deze vereniging is het verzorgen van een gezamenlijk onderhoud van de huizen en tuinen. Verder een vast contactpunt te vormen om te onderhandelen met de gemeentelijke autoriteiten, het bedrijf Boatex en andere instanties. Voor wat betreft het bedrijf Boatex houdt dat in, het huren van de steigers en het onderhoud daarvan. Wat verder natuurlijk ook hoog in het vaandel staat, is de behartiging van de huiseigenaren, welke tot uiting moet komen bij het kritisch begeleiden van de uitvoering van de plannen van Marina.

The Golden Anchor

Het is begin mei 1981. Eén dag voordat "The Golden Anchor" en daarmee ook de zeejachthaven officieel geopend wordt. Maar voor dat het zover is komt dhr. Cohen inspecteren of alles naar wens verloopt. Tijdens de inspectie in "The Golden Anchor" is dhr. Cohen woedend. Waarom zit er een schuifpui naar buiten, in de ruimte waar de bar aanwezig is? De ontwerpers hadden tijdens de bouw namelijk een verandering aangebracht. Zoals genoemd is "The Golden Anchor" eigenlijk verkeerd om gebouwd.

De eerste premiewoningen

Inmiddels is het half augustus geworden en heeft ATHO aangekondigd te willen beginnen met de bouw van 28 premiewoningen op de plaats die nu bekend staat als Mercurius. In eerste instantie was ATHO van plan te beginnen met de bouw van 58 woningen en 34 appartementen midden in het Boatex complex. Er zijn echter verschillende bezwaren ingediend tegen de bouw van deze woningen. Zodoende heeft ATHO besloten eerst 28 woningen te bouwen op Mercurius, in afwachting van de dingen die gebeuren rond de 58 woningen en de 34 appartementen in het centrum van de Boatex.

Geluidsoverlast

De rest van dit jaar zal nog opmerkelijk rustig blijven voor wat betreft de bouwwerkzaamheden. ATHO ziet toch op dit moment af van de bouw van 28 premiewoningen omdat zelfs voor deze woningen de markt slecht is. Het enige noemenswaardige dat dit jaar nog gebeurd is dat de gemeente Den Helder een (artikel 19) procedure start om alsnog de bezwaren die zijn aangetekend rond de bouw van premiewoningen nietig te verklaren. Wat betreft ATHO, deze heeft aan het begin van het jaar heel even de plannen gehad om op Saturnus 40 woningen uit de vrije sector te bouwen, maar dit stuit al snel op een aantal problemen. Eén is inmiddels bij ons al bekend en dat is de economie. De tweede is de geluidsoverlast die afkomstig is van de Rijksweg (N9).

12 oktober 1984, de eerste paal van premiewoning

Dan is het 12 oktober 1984. Oud wethouder van den Bosch krijgt de eer de eerste paal van de 28 te bouwen woningen te slaan. Het heeft 5 jaar geduurd, tussen het opleveren van de laatste woning uit de derde fase en de eerste paal die nu is geslagen.

18 oktober 1984; Boatex Ltd wil weg

18 Oktober 1984. Als een schok wordt het bekend gemaakt. Boatex wil uit het jachthaven complex stappen en dit maken ze bekend door 15 van de 17 werknemers die voor Boatex werken collectief te ontslaan per 31 oktober van dit jaar. De andere twee (havenmeesters) volgen per 1 december. Op die datum gaan ook de twee directieleden de laan uit. Boatex bezit "The Golden Anchor", de jachthaven, alle wallenkanten - wel of niet voorzien van beschoeiing -, The Ship Shop en de jachtwerf. Er schijnt op dit moment een Helderse ondernemer te zijn die geïnteresseerd is in de overname van de bezittingen van Boatex. Conform het contract moet het project Boatex volgend jaar klaar zijn. Namelijk op 5 maart 1975 tekende Boatex het definitieve contract en kreeg een stuk terrein voor 10 jaar in erfpacht. Binnen deze tien jaar moet het project rond zijn. Boatex heeft in deze tijd slechts 66 woningen gebouwd.

De nachtmerrie van Saturnus

De nachtmerrie van Saturnus, duurt van 18 oktober 1984 tot 8 februari 1985. Op 18 oktober 1984 heeft Boatex kenbaar gemaakt, via collectief ontslag van haar personeelsleden, uit het Boatex Den Helder project te stappen. Voor de buitenwereld houdt Boatex er per 1 november 1984 mee op, maar eigenlijk stopt Boatex pas echt op 8 februari, nadat er vele vergaderingen en onderhandelingen zijn gevoerd. Boatex heeft inmiddels 17 miljoen in het project gestoken en maakt op dit moment een verlies van één miljoen per jaar. De aandeelhouder van Boatex - dat is het pensioenfonds - levert geen geld meer aan Boatex. Zodoende is Boatex genoodzaakt zich terug te trekken.

Bouw tweede fase van ATHO begint

We laten het verhaal van de walbeschoeiing maar eens los en gaan eens kijken hoe het vordert met de bouw. Daarvoor gaan we weer een stukje terug in de tijd en wel naar 3 januari 1985. Op deze dag wordt de eerste paal geslagen van de 2e fase door dhr. Rizsie, het hoofd calculatie van het aannemingsbedrijf Van Westen en Van der Leek. De tweede fase omvat 55 woningen die gebouwd gaan worden in de straten Jupiter 2 t/m 40 (even getallen) en Pluto 168 t/m 180 en 201 t/m 222. De 55 woningen zijn verdeeld in 41 premie-A-woningen en 14 premie-B-woningen. Let wel fase-2 (deze fase) waar ik nu over schrijf heeft niets te maken met fase-2 van de "Engelse Woningen", aangezien die door Boatex zijn gebouwd. De 55 woningen krijgen geen van allen een steiger. Tenzij men toestemming krijgt van de beheerder van de beschoeiing en het water. Nu is dat nog van Boatex maar zoals hier boven te lezen valt, is het over een paar weken in het bezit van de heer De Jong. Over een tekort aan belangstelling voor de nieuwbouw hoeft ATHO niet te klagen. Op Mercurius zijn inmiddels op vier na alle woningen verkocht en van fase-2 zijn er al 10 verkocht. Niettemin constateert men bij het publiek enige aarzeling, als gevolg van de problemen rond de walbeschoeiing van East Spit.

Bouw derde fase van ATHO begint

Maar gelukkig is deze vertraging van korte duur. Niet eind 1985, maar op 22 februari 1986 wordt de eerste paal geslagen van de 57 woningen die er op Saturnus moeten komen. De bouw van deze woningen gebeurt in twee gedeeltes. Het eerste gedeelte - aangeduid met fase-3, eigenlijk zou dit voor de duidelijkheid fase-3a moeten heten - bestaat uit 34 woningen.

Bouw vierde fase van ATHO begint, maar....

De rest van het jaar loopt voorspoedig, er komt alleen één probleem. ATHO heeft inmiddels een aanvraag ingediend voor de bouw van 60 premiewoningen voor Pluto. Deze 60 woningen is de laatste fase die ATHO nog moet bouwen. Echter de bouwaanvraag wordt niet goedgekeurd. Wat ATHO al een tijd van te voren zag aankomen is werkelijkheid geworden. Uit geluidsmetingen is komen vast te staan dat de Pluto-arm niet geheel vol gebouwd mag worden met premie woningen aangezien de geluidsintensiteit te hoog is. Daarop wordt besloten om geen 60 premiewoningen te bouwen maar slechts 40. Het uiteinde van de Pluto-arm mag niet bebouwd worden door premiewoningen en moet dus braak blijven liggen. Uiteindelijk krijgt ATHO de bouwvergunning voor 40 woningen, waarvan de bouw gestart wordt na de bouwvakvakantie (1987).

Bouwfase vijf, de laatste in de wijk

Dan is het 5 oktober 1988. De eerste paal van de laatste huizen uit het voormalige project Boatex wordt de grond in geslagen. De verkoop van deze woningen gaat tegen de verwachting in zeer goed. Twee maanden voor dat de eerste paal is geslagen waren er al 10 van de 16 woningen verkocht.